Foto: Creative Commons.
Każdy z nas może stworzyć swoją licencję lub udostępniać utwory z zastosowaniem dostępnych licencji. Jedynym warunkiem skuteczności takiego rozwiązania jest jego zgodność z obowiązującym prawem.
Ważne jest, aby zapoznać się z treścią licencji, na podstawie której udostępniamy utwory nasze lub osób trzecich, tak aby nie narazić się na ewentualną odpowiedzialność lub aby móc chronić swoją twórczość.
Twórcą koncepcji wolnego oprogramowania (w konsekwencji wolnych licencji) jest Richard Stallman. Ten programista uznał, że aby uznać licencję za wolną należy wziąć pod uwagę to, czy respektuje cztery poniższe wolności:DostępMam prawo do zapoznania się z utworem (czyli utwór musi być jakoś rozpowszechniony)RozpowszechnianieMam prawo do swobodnego rozpowszechniania kopii utworuAdaptacjaMam prawo do tworzenia utworów zależnych na własne potrzebyRozpowszechnianie adaptacjiMam prawo do swobodnego rozpowszechniania utworów zależnych (czyli mam prawo do pomagania innym)
GNU General Public License
Jedną z najstarszych wolnych licencji jest licencja GNU GPL (GNU General Public License) wykorzystywana w dystrybucji wolnego oprogramowania. Stworzona została przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena w 1989 roku. Inną taką licencją jest GFDL (GNU Free Documentation License). Ale w praktyce były trudne do efektywnego użycia i rzadko są stosowane.
CREATIVE COMMONS
Creative Commons to zbiór wzorców umów licencyjnych, które umożliwiają udostępnianie utworu pod określonymi warunkami. Zwykle te licencje przedstawiane są w sposób ustandaryzowany za pomocą ikon.
Creative Commons nie stosuje się do licencjonowania oprogramowania i dla niego zaleca się licencje Free Software Foundation albo Open Source Initiative.
Dostępne są 4 rodzaje licencji (występujące w 6 kombinacjach), które umożliwiają kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie utworu pod warunkiem:
umieszczenia informacji o twórcy – uznanie autorstwa “BY”
w celach niekomercyjnych – użycie niekomercyjne “NC”
wykorzystania tylko dokładnej kopii utworu (bez użytkowania) – bez utworów zależnych “ND”
pochodnych dzieł pod warunkiem, że będą opublikowane na tej samej licencji – na tych samych warunkach “SA”.
Kombinacje: 1) CC BY, 2) CC BY-NC, 3) CC BY-NC-SA, 4) CC BY-NC-ND, 5) CC BY-SA, 6) CC BY-ND.
Występują też ich wersje 1.0, 1.2. itd. oraz inne narzędzia np. CC-PD, czy oświadczenie udostępniającego, że według jego wiedzy dany utwór znajduje się w domenie publicznej i bierze za to stwierdzenie pełną odpowiedzialność. Przykład zastosowania CC – Wikipedia.
Cztery podstawowe warunki licencji CC to:
Uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.
Użycie niekomercyjne. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.
Na tych samych warunkach. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Bez utworów zależnych. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone.
Wszystkie oferowane przez Creative Commons licencje i narzędzia są darmowe.
Przykład licencji “CC SA”, której treść można umieścić przy udostępnianym utworze lub adres URL do tej treści.
“Ten utwór jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe. Tekst licencji można znaleźć pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ lub uzyskać drogą korespondencyjną od: Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA, 94042, USA”.
OTWARTE OPROGRAMOWNAIE – OPEN SOURCE
Otwarte oprogramowanie to inicjatywa podjęta przez grupę programistów na czele z Eric’em Raymondem, która stanowi niejako bardziej praktyczną i opartą na innych założeniach formę wolnego oprogramowania (spór ideologiczny ze Stallmanem).
Twórcy i zwolennicy tego ruchu starali się przekonać na początku XXI wieku największe firmy technologiczne do budowania narzędzi na bazie otwartego oprogramowania i korzyści z tego płynących. Wśród wykorzystujących otwarte oprogramowanie wymienić można Corel Linux, StarOffice czy IBM.
Otwarte oprogramowanie daje niskie koszty, dostęp do kodu źródłowego, który może być modyfikowany oraz na bieżąco udoskonalany i ulepszany przez korzystających z niego.
Inne wolne licencje
Licencja Wolnej Sztuki – FAL (Free Art License), pozwala na prawo kopiowania, dystrybuowania i modyfikowania przy poszanowaniu autorstwa dzieła. To licencja typu copyleft, co oznacza, że możliwa jest modyfikacja i dalsze dystrybuowanie dzieła pod warunkiem, że dokona się tego na takich samych warunkach, na jakich udostępniający korzysta z dzieła.
Licencja BSD – stanowią jedną z pierwszych licencji zgodnych z zasadami wolnego oprogramowania. Ta licencja (w właściwie licencje dostępne w różnych wersjach) zezwalają nie tylko na modyfikacje kodu źródłowego i jego rozprowadzanie w takiej postaci, ale także na rozprowadzanie produktu bez postaci źródłowej czy włączenia do zamkniętego oprogramowania, pod warunkiem załączenia do produktu informacji o autorach oryginalnego kodu i treści licencji.
Licencja X11 (MIT) – licencji otwartego oprogramowania, która udziela użytkownikom nieograniczone prawo do używania, kopiowania, modyfikowania i rozpowszechniania (w tym sprzedaży) oryginalnego lub zmodyfikowanego programu w postaci binarnej lub źródłowej, a jedynym wymaganiem jest, by we wszystkich wersjach zachowano warunki licencyjne i informacje o autorze. Stanowi najczęściej używaną licencję na GitHub.
Stan na dzień: 8 stycznia 2019 roku
Comments